Auteur: Alma Lanjouw.

 ‘Pijn, een expeditie naar onbestemd gebied’ van Sanne Bloemink gaat over haar persoonlijke pijngeschiedenis en de wereld van chronische pijn. Net als Sanne denk ik niet meer magisch van mijn pijn verlost te kunnen worden door het lezen van een boek, maar toch:

“(…) officieel zonder hooggespannen verwachtingen, maar heimelijk hopend op betovering” (p. 19).

Sanne schrijft over zichzelf alsof ze een personage is in een spannende roman. Als lezer wil je – net als de hoofdpersoon – weten wat er aan de hand is en waarom de acute pijn chronisch wordt. Als een meesterverteller en ervaringsdeskundige vertelt Sanne over de betekenis en de complexiteit van chronische pijn. Hierdoor is het prettig om te lezen; het daagt de lezer uit om verder te kijken en te lezen.

Het boek bestaat uit drie delen: ‘Ziek’, ‘Lichaam en Geest’ en ‘Zorg’. Elk onderwerp wordt van diverse kanten belicht. Het verhaal pendelt soepel heen en weer van het ik-perspectief naar het grotere geheel: (o.a.) wetenschap, geschiedenis, filosofie, kunst en taal. Alleen in de laatste filosofische hoofdstukken is ze wat minder te volgen – maar misschien had ik dit boek niet in één ruk moeten uitlezen. Haar benadering van dit onderwerp is origineel en creatief. Het is een verademing om te lezen dat langdurige, aanhoudende pijn niet een welvaarts- of modeziekte is: 1 op de 5 volwassen Europeanen lijdt aan chronische pijn. Sanne neemt zichzelf en de lezer serieus. Twee voorbeelden om te illustreren hoe diepgravend en boeiend het boek is.

De taal om pijn te beschrijven is bij het inheemse volk de Aino (Japan) poëtisch:

“Een octopushoofdpijn voelt als een octopus die met zijn zuignappen aan je hoofd trekt, terwijl een krabhoofdpijn meer stekend is, alsof een krab zijn scharen in je hoofd prikt” (p. 73).

Dat is nog eens iets anders dan de pijn een score te geven van 1 tot 10, of pijn omschrijven alsof je aan het klussen bent: kloppende, borende, zagende en bonzende pijn. Een minder poëtisch voorbeeld is het moreel-juridisch oordeel over jouw chronische pijn:

“De grootste angst van de pijnpatiënt is om voor aansteller te worden uitgemaakt” (p 123).

De bedrijfsarts, het UWV en de rechter lijken willekeurige uitspraken te doen over mensen die door chronische pijn niet meer kunnen werken. Daarnaast is het voor jezelf soms moeilijk om de ernst van de pijn te herinneren als de pijn vermindert. Hoe neem je jezelf dan serieus?

Een aanrader, dit boek. Normaal gesproken geef ik geen boeken over chronische pijn cadeau, maar dit boek vormt de uitzondering. Het biedt een caleidoscopische blik op de wereld van chronische pijn.

Alma Lanjouw heeft zelf ervaring met chronische pijn en is schrijfster van brieven en gedichten en taal- en rekendocent.

‘PIJN, een expeditie naar onbestemd gebied’ – Sanne Bloemink. Uitgeverij Pluim, 2023. ISBN 9789493304703.