Door: Ella Bekhuis. 

Eén op de vijf mensen lijdt aan chronische pijn. Bij veel patiënten is de pijn ernstig: één op de drie geeft de pijn een score van 8 of hoger op een schaal van 0 tot 10 (Breivik e.a. 2006). Hoewel er verschillende behandelingen bestaan om chronische pijn te verminderen, vindt een groot deel van de patiënten deze onvoldoende helpen (Smalbrugge e.a. 2007).

In sommige behandelcentra voor chronische pijn wordt hypnotherapie aangeboden. Bij deze therapie wordt hypnose gebruikt om de pijn te verminderen. Een patiënt wordt in een diep ontspannen staat (trance) gebracht, waarna de therapeut suggesties doet die te maken hebben met ontspanning en pijnbeleving. De werkingshypothese is dat op een onderbewust niveau pijnprocessen worden aangesproken en zo de pijn kan verminderen (Vlieger & Vermetten, 2020).

Hypnotherapie wordt het meest toegepast bij bepaalde pijnsyndromen, zoals het prikkelbaredarmsyndroom, waarvoor het inmiddels één van de bewezen effectieve behandelingen is. Maar in het totale behandelveld van chronische pijn is de therapie relatief onbekend. Recent werden de resultaten van studies naar de effecten van hypnotherapie op chronische pijn gecombineerd in een meta-analyse.

Hoe hebben ze het onderzocht?
Er werd een meta-analyse gedaan naar het effect van hypnotherapie op chronische pijn (zowel spier- en gewrichtspijn als neuropathische pijn) (Langlois e.a. 2022). De onderzoekers selecteerden randomized controlled trials waarin het effect van hypnotherapie werd vergeleken met dat van andere bestaande pijnbehandelingen. Er werden negen studies geïdentificeerd, die in totaal 530 patiënten includeerden. In deze studies werd hypnotherapie gegeven gedurende drie tot twaalf weken, vaak met wekelijkse sessies. In de meeste studies werden patiënten naast de sessies aangemoedigd om thuis te oefenen met zelfhypnose. Er waren verschillende behandelingen die als vergelijking werden gebruikt: onder andere cognitieve therapie, massage en biofeedback.

Wat was het resultaat?
Hypnotherapie was effectiever dan de andere behandelingen om pijn te verminderen. In de groep patiënten die hypnotherapie kreeg, nam de pijn met 2 – 56% af. Wanneer patiënten acht of meer sessies hypnotherapie kregen, was de relatieve effectiviteit van hypnotherapie matig tot groot. Wanneer er minder dan acht sessies werden gegeven, was er geen duidelijk verschil in effect tussen hypnotherapie en andere pijnbehandelingen.

Wat betekent dit?
Hypnotherapie is een veelbelovende therapie in de behandeling van chronische pijn. Dit is interessant omdat hypnotherapie weinig bijwerkingen en contra-indicaties kent (Vlieger & Vermetten, 2020) en daarmee breed toepasbaar is. Hoewel het bewijs nog dun is, stemt het potentieel met pijnreductie tot 56% optimistisch. Mogelijk is hypnotherapie een waardevolle toevoeging aan reguliere behandeling middels pijneducatie, cognitieve gedragstherapie of medicatie. Meer onderzoek is nodig om de plaats van hypnotherapie in relatie tot deze behandelingen te bepalen.

Dr. Ella Bekhuis is psychiater in opleiding bij Dimence en loopt op dit moment stage bij Dimence Alkura.

Breivik H, Collett B, Ventafridda V, Cohen R, Gallacher D. Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily life, and treatment. Eur J Pain 2006;10:287-333.

Langlois P, Perrochon A, David R, Rainville P, Wood C, Vanhaudenhuyse A, Pageaux B, e.a. Hypnosis to manage musculoskeletal and neuropathic chronic pain: A systematic review and meta-analysis. Neurosci Biobehav Rev. 2022 Apr;135:104591. 

Smalbrugge M, Jongenelis LK, Pot AM, Beekman AT, Eefsting JA. Pain among nursing home patients in the Netherlands: prevalence, course, clinical correlates, recognition and analgesic treatment – an observational cohort study. BMC Geriatr 2007;14,7:3.

Vlieger AM, Vermetten E. Hypnose en hypnotisch taalgebruik. Ned Tijdschr Geneeskd 2020;164:4877.