Door: Ella Bekhuis.

Mensen met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) ervaren vaak veel beperkingen in het dagelijks leven. Een korte wandeling gaat bijvoorbeeld gepaard met pijn, het werk duurt langer door vermoeidheid, of een dagje uit met het gezin kan niet doorgaan door buikklachten. Door deze beperkingen liggen psychische klachten zoals somberheid en angst op de loer. Een behandelmogelijkheid voor mensen met ALK en psychische klachten is psychotherapie. Er bestaan verschillende soorten psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie en psychodynamische therapie. Deze vormen van therapie zijn bewezen effectief voor mensen met psychische aandoeningen zoals depressie, maar er is minder bekend over hun effect bij patiënten met ALK.

Onderzoeksvraag?
Is psychotherapie effectief in de behandeling van patiënten met ALK? En voor welke klachten?

Hoe hebben ze het onderzocht?
Een Indiase onderzoeksgroep deed een groot onderzoek waarin ze verschillende studies combineerden. Door het doen van zo’n meta-analyse kan een behandeleffect worden bepaald met een grote betrouwbaarheid en voor een diverse groep patiënten. Voor de meta-analyse selecteerden de onderzoekers recente randomized controlled trials (RCTs) over verschillende vormen van psychotherapie (o.a. cognitieve gedragstherapie en psychodynamische therapie) bij patiënten met ALK. Ze vonden zeven effectstudies met in totaal 1424 patiënten die psychotherapie vergeleken met gebruikelijke zorg of een wachtlijstplek. Ze bekeken het effect van psychotherapie verminderen van lichamelijke klachten, depressie, angst, en beperkingen in het dagelijks leven.

Wat was het resultaat?
De onderzoekers vonden dat psychotherapie bij patiënten met ALK effectief was in het verminderen van lichamelijke klachten en depressie. Deze effecten waren gemiddeld van grootte. Angst en beperkingen in het dagelijks leven veranderden niet duidelijk door psychotherapie. De onderzoekers vonden ook dat er grote verschillen waren tussen de effectstudies. Sommige effectstudies vonden een groot behandeleffect op alle soorten klachten, terwijl andere studies op geen enkel type klachten een effect vonden.

Wat betekent dit?
De conclusie van dit onderzoek is dat psychotherapie een bewezen effectieve behandeling is voor patiënten met ALK om lichamelijke klachten en depressie te verminderen. Dit betekent dat psychotherapie een belangrijke pijler is in de behandeling van mensen met ALK. Dit geldt zeker, maar niet alleen, wanneer patiënten ook te maken hebben met psychische klachten, zoals depressie.
De onderzoekers merken op dat hun meta-analyse betrouwbaar bewijs levert voor de effectiviteit van psychotherapie voor een grote groep patiënten met ALK. Als nadeel van hun meta-analyse noemen ze dat de verschillende vormen van psychotherapie en patiënten op één hoop werden gegooid, terwijl uit hun resultaten blijkt dat er verschillende behandeleffecten zijn, en niet iedereen van deze behandeling profiteert. Een interessante vraag voor verder onderzoek is daarom welke vorm van psychotherapie effectief is voor welke groep patiënten. Meer inzicht daarin kan helpen om psychotherapie op een gepersonaliseerde wijze aan te bieden.

Dr. Ella Bekhuis is psychiater in opleiding bij Dimence en loopt op dit moment stage bij Dimence Alkura.

Kaur T, Ranjan P, et al. Psychological interventions for medically unexplained physical symptoms: A systematic review and meta-analysis. General Hospital Psychiatry;77:2022.