Auteur: Alma Lanjouw.

‘Ik vraag me af of er een school is waar je kunt afleren’ – Charlie Mackesy

Als docent dacht ik: ‘Als je iets kunt leren dan kun je het vast ook afleren.’ Maar helaas is er geen eenvoudige of eenduidige oplossing voor chronische pijn, dat maken deze twee boeken die ik hier bespreek duidelijk. Wanneer de pijn chronisch wordt, moet je ermee leren leven. Hoe dan? Door de pijn beter te begrijpen, leer je om het te verdragen en te accepteren. In 2017 las ik ‘Begrijp de pijn’ en afgelopen week bestudeerde ik ‘Chronische pijn verklaard’. De boeken vullen elkaar aan, maar je hoeft er maar één te lezen om een goed begrip te krijgen van chronische pijn en nee, helaas bieden ook deze boeken geen oplossing, ook niet als je ze beide leest. Na het lezen van één van de boeken kun je misschien beter uitleggen wat chronische pijn is.

Voor niet ervaren lezers is ‘Chronische pijn verklaard’ een pittig boek, zeker als dit het eerste boek is dat je leest over chronische pijn. In 36 hoofdstukken geven de deskundige auteurs een overzicht van chronische pijn. De hoofdstukken zijn globaal in drie delen ingedeeld: de fysieke kant, de psychische kant en de sociale kant van pijn. De afwisseling van theorie en ervaringsverhalen is goed gekozen; ervaringsverhalen maken het boek persoonlijk en herkenbaar. In één interview in ‘Chronische pijn verklaard’ wordt het idee dat chronische pijn een complex geheel van biopsychosociale factoren is, als volgt verduidelijkt:

Ik ben eerst bij de sportarts geweest. Die zei: “Je moet je niet aanstellen” (Sociaal)
Ik heb wedstrijden gejudood met heel veel pijn (Gedrag)
Ik kreeg pijn in mijn nek en had veel last van hoofdpijn (Fysiek)
Ik ben toen wel heel erg aan mezelf gaan twijfelen (Emotie)

Dit ervaringsverhaal verheldert de verschillende factoren die een rol spelen bij het uitlokken en het onderhouden van de pijn. Wat ik miste is verscheidenheid, de geïnterviewden waren vaak (top-)sporters. De auteurs nemen de lezer serieus: vaktermen zoals ‘nociceptieve’ en ‘gemyeliniseerde’ zenuwvezels worden niet gemeden en uitgelegd met metaforen. De illustraties zijn een matige aanvulling op de tekst en sommige hoofdstukken lijken lukraak gekozen, zoals ‘Culturele pijnverschillen’; ‘Sadomasochisme’ en ‘Godsdienst’.

Het andere boek ‘Begrijp de pijn’ leest prettig, met zes hoofdstukken die steeds worden samengevat. Ook dit boek bevat veel theorie maar de vormgeving maakt het leesbaar, ook voor iemand die niet van lezen houdt. De lezer wordt stap voor stap meegenomen in de ingewikkelde wereld van pijn. In de waargebeurde en verbazingwekkende verhalen (volgens de auteurs) kon ik mezelf niet terugvinden. De toon van het boek vind ik overdreven uitleggerig, daarentegen zijn de metaforen goed gekozen en de illustraties grappig en verhelderend. Het boek is ook verkrijgbaar als e-book, maar dat raad ik niet aan in verband met de onmisbaarheid van de illustraties.

Alma Lanjouw heeft zelf ervaring met chronische pijn en is schrijfster van brieven en gedichten en taal- en rekendocent.

Keizer, D. & Wilgen van, P.(2013). Chronische pijn verklaard, oorzaken, advies en aanpak. LannooCampus.

Butler, D. & Moseley, L. (2017). Begrijp de pijn (2e editie, vertaling Bart van Buchem). Noigroup Publications.