Auteur: Carine den Boer. 

De aanpak van ALK bij kinderen verschilt niet heel erg met die van volwassenen, maar de uitleg moet begrijpelijk zijn voor kinderen en hun ouders en er is meer aandacht voor het gezin en de omgeving (school) nodig. In Huisarts & Wetenschap verscheen een nascholingsartikel over ALK bij kinderen dat een compleet beeld geeft met praktische handvaten (Broekhuijsen-van Henten e.a. 2023). De auteurs pleiten voor een stapsgewijze aanpak op basis van het biopsychosociale model met aandacht voor overtuigingen, emoties en gedragingen en met gebruik van de juiste bewoordingen. Het is belangrijk dat het kind en de ouders hier ook actief over meedenken.

Het artikel is gebaseerd op de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), die een geïntegreerde biopsychosociale visie uitdraagt, maar helaas wel nog steeds ‘SOLK bij kinderen’ heet en een aantal NHG-Standaarden (Albeda e.a. 2012; Damen e.a. 2021; Bensdorp e.a. 2021). Er staan adviezen in over lichamelijk en aanvullend onderzoek dat verricht kan worden en een praktisch bruikbare tabel met alarmsymptomen die de huisarts houvast kan geven. Er wordt benadrukt om de negatieve uitkomsten van het onderzoek in positieve bewoordingen te bespreken. Er wordt geadviseerd om de SCEGS factoren (somatisch, cognitief, emotioneel, gedrag en sociaal) zowel bij kind als ouders te exploreren, want die kunnen nogal verschillen. Ook wordt uitgelegd hoe tot een gezamenlijke probleemdefinitie te komen en het belang uit te leggen dat ALK veel voorkomen bij kinderen en dat er wat aan te doen is.

Reden dat ALK soms moeilijk herstellen wordt in het artikel goed beschreven en geïllustreerd met de metafoor van een liedje wat steeds maar in je hoofd blijft zitten. De auteurs beschrijven drie concrete dingen die je aan kinderen en hun ouders kunt adviseren ‘om het liedje weer uit je hoofd te krijgen’:
1. Negatieve gevoelens en stress vermijden, want die kunnen de klachten erger maken;
2. De hersenen druk laten zijn met andere dingen, zodat ze het weer afleren;
3. Elke dag iets ondernemen wat je graag wilt doen, ook al is het maar iets kleins.
In een video wordt dit ook uitgelegd: https://www.youtube.com/watch?v=UznY5Nry6VY

In het nascholingsartikel worden ook nog een aantal andere verklaringsmodellen met metaforen beschreven. Als metafoor voor sensitisatie wordt ‘het alarmsysteem’ beschreven; als metafoor voor het draagkracht-draaglast model ‘de batterij met een plus en min kant’; ‘de weegschaal’ met dingen die je energie geven of kosten, en ‘de rugzak’ welke belastende dingen zitten er in en hoe kun je de rugzak wel dragen? Tenslotte als metaforen voor het aandacht en interpretatiemodel ‘het filter’ dat anders afgesteld staat zodat je teveel signalen ervaart of een ‘waarschuwingslampje’ dat te snel gaat branden.

Na de uitleg over ALK is de eerste stap in de behandeling om leefstijladviezen te geven over slapen, voeding, beweging en ontspanning. Als dat onvoldoende resultaat heeft, kan gedacht worden aan cognitieve gedragstherapie, hypnotherapie of fysiotherapie met ontspanningstherapie. Interdisciplinaire samenwerking is belangrijk en het is van belang dat de zorgverleners vanuit hetzelfde denkkader werken, overeenkomstige verklaringen hebben en dezelfde taal spreken.

Dit artikel biedt kortom goede handvatten voor huisartsen en andere zorgverleners die werken met kinderen met ALK en hun ouders.

Carine den Boer is huisarts in Hoorn, gepromoveerd op de rol van centrale sensitisatie bij aanhoudende lichamelijke klachten en betrokken bij de huisartsopleiding van het UMCG.

Referenties

Broekhuijsen-van Henten DM, Luitse GH, Van de Putte EM, Berger MY. Aanhoudende lichamelijke klachten bij kinderen. Huisarts Wet 2023;66:DOI:10.1007/s12445-023-2319-3.

NVK. Richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) bij kinderen. Utrecht: Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde, 2018.

Damen Z, Kadir-Klevering F, Keizer D, Luiten WE, Van den Donk M, Van ’t Klooster S, et al. NHG-Standaard Pijn. https://richtlijnen.nhg.org. Utrecht: NHG, 2021.

Bensdorp AJ, Bouma M, Dekker F, Schep-Akkerman AE, Tellegen E, Van der Spruit R, et al. NHG-Standaard Hoofdpijn. https://richtlijnen.nhg.org. Utrecht: NHG, 2021.

Albeda FW, Berger MY, Burgers JS, De Jonge AH, Eizenga WH, Geijer RM, et al. NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen. https://richtlijnen.nhg.org. Utrecht: NHG, 2012.