Gastredacteur: Judith Rosmalen. 

Dit boek beschrijft het verhaal van Kristel, die na een whiplash langdurig klachten en beperkingen hield. In de jaren na het ongeval bezoekt ze daarvoor allerlei artsen en therapeuten. Zo volgt ze re-integratie trajecten, ook deels klinisch, en wordt ze meer dan 700 keer behandeld door een fysiotherapeut. Uiteindelijk bezoekt ze een psychosomatische therapeut, die haar samen met een Cesartherapeut met een beperkt aantal sessies weet te genezen. De behandeling richt zich met name op haar perfectionisme en op het omgaan met dagelijkse stressoren. In het boek geven een aantal deskundigen uitleg over bepaalde aspecten in het verhaal van Kristel.

Het verhaal van Kristel is interessant, en een goede illustratie van de lijdensweg die veel patiënten met somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) doormaken. Ook de grote hoeveelheid behandelingen die ze ondergaat vallen op, voordat ze uiteindelijk bij de psychosomatische therapie geholpen wordt. Maar in het boek blijft onderbelicht wat de psychosomatische therapie zo anders zou maken dan wat andere behandelaren doen. Er wordt gesteld dat er meer naar de oorzaak wordt gekeken en minder naar de gevolgen, maar dat blijft lastig want bij SOLK blijft de veronderstelde oorzaak een aanname. De bijbehorende therapie verschilt ondertussen niet zo veel van de therapie volgens het gevolgenmodel waarbij de oorzaak van de klacht juist niet op de voorgrond staat. In feite worden ook bij de psychosomatische therapie zoals beschreven in dit boek dysfunctionele ideeën en gedragspatronen aangepakt. De behandeling bevatten elementen zoals psycho-educatie, ontspanning en aangeven van grenzen.

Bij Kristel was haar perfectionisme een aandachtspunt in de behandeling. Dit was volgens de auteur een belangrijke oorzaak van de klachten, die pas in de psychosomatische therapie werd aangepakt. Dat laatste is opvallend. Onlangs hebben wij ervaren behandelaren geïnterviewd over factoren bijdragend aan SOLK, en perfectionisme kwam daarbij heel duidelijk naar voren. Ons wetenschappelijke onderzoek heeft onderbouwd dat perfectionisme inderdaad een risicofactor voor onbegrepen klachten is. In het revalidatietraject had dit dus al aangepakt kunnen worden, en de vraag is of en waarom geen van de eerdere behandelaren aandacht aan deze factor heeft besteed.

Kristel is een bekende van de auteur en natuurlijk is het positief dat deze therapie haar zo goed heeft geholpen. Hetzelfde geldt voor de twee andere succesvolle casussen die aan het einde van het boek kort worden beschreven. Maar de conclusies die de auteur daaruit trekt voeren te ver. Zo rekent hij voor hoeveel geld er bespaard zou zijn geweest als deze patiënten direct voor psychosomatische therapie waren doorverwezen. Daarbij neemt hij aan dat de therapie ook op dat moment, veel korter na aanvang van de klachten, succesvol zou zijn geweest. Het zou echter heel goed kunnen dat de psychosomatische therapie Kristel het laatste zetje heeft gegeven, want ook van eerdere trajecten knapte ze op.

Kortom, het boek is interessant om het goed gedocumenteerde patiëntverhaal. Maar het leest als een reclamefolder voor psychosomatische oefentherapie. Dit wordt nog versterkt doordat alle patienten afkomstig zijn van dezelfde met naam genoemde therapeut. Dat neemt niet weg dat ik mij voor kan stellen dat psychosomatische therapie werkzaam kan zijn voor een deel van de SOLK patënten. Om overtuigd te worden van de toegevoegde waarde wacht ik op de resultaten van een lopende wetenschappelijke studie naar dit onderwerp.

Judith Rosmalen is hoogleraar Levensloop psychiatrische epidemiologie van emotionele stoornissen, in het bijzonder de somatisatie stoornissen aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. 

‘Alle therapeuten gehad?’ – Michiel van Geloven. ISBN: 9789088505140.