Auteur: Birgit Bax-aan de Stegge.

Patiënten met motorische conversiestoornissen, zoals functionele parese en functionele bewegingsstoornissen, vormen een groot deel van de patiëntpopulatie die voor behandeling bij de neuroloog komen. Soms kunnen deze klachten maanden tot jaren ernstige beperkingen geven, wat tot spanningen leidt voor zowel de patiënt als zijn of haar omgeving. Omdat het lastig is om gerandomiseerde trials bij deze patiëntengroep te verrichten, bestaat er geen standaard behandeling. Er is gering bewijs dat klinische multidisciplinaire behandeling bij patiënten met een chronische ernstige conversiestoornis werkzaam is.

Het doel van deze retrospectieve vergelijkende studie was om het behandelresultaat te onderzoeken bij een groep van 33 patiënten, opgenomen op een gespecialiseerde neuropsychiatrische afdeling vanwege chronische ernstige motorische conversie klachten. Er werd gekeken naar patiënt- en behandelkarakteristieken bij opname en vlak voor ontslag. Dit werd vergeleken met een groep controle patiënten die op dezelfde afdeling werden opgenomen vanwege opgelopen hersenletsel.

De multidisciplinaire behandeling bestond uit behandeling door een neuropsychiater (voor het uitsluiten van andere somatische verklaringen, behandelen van somatische/psychiatrische co-morbiditeit), psycholoog (28 van de 33 patiënten kregen cognitieve gedragstherapie (CGT), de rest van de patiënten bleek niet geschikt of weigerde), fysiotherapeut (2 keer per week, inzicht in klachten, herwinnen van vertrouwen in het lichaam, de klachten minder catastrofaal interpreteren) en een ergotherapeut (ADL training, inventarisatie fysieke woon-omgeving en sociale netwerk). De behandeling werd eventueel aangevuld met andere therapeuten, afhankelijk van de behoefte. Vanuit alle disciplines werd gewerkt aan een terugval preventieplan.

Van de 33 patiënten, was 80% vrouw. De klachten bij opname waren ernstig: 61% zat in een rolstoel of was bedlegerig, 88% was werkeloos. De mediane duur van klachten was 48 maanden, de mediane duur van opname 101 dagen. In totaal 64% had bilateraal motorische klachten, 55% had co-morbide niet-epileptische aanvallen, 61% had andere psychiatrische co-morbiditeit, met name somatoforme pijnstoornis of een somatisatiestoornis, 18% had co-morbide neurologische diagnoses. In vergelijking met de hersenletsel groep was er meer sprake van seksueel misbruik op de kinderleeftijd (n=12 vs. n=0), fysieke mishandeling op kinderleeftijd (n=9 vs n=1).

Bij ontslag was er bij de patiënten met een conversiestoornis sprake van statistisch significante verbeteringen wat betreft de score op de Modified Rankin Scale (MRS, een schaal van 0-5 om mate van handicap weer te geven), mobiliteit en ADL. Het aandeel van patiënten dat zonder hulp of met een stok kan lopen steeg van 33% naar 73%. Rolstoelgebondenheid daalde van 76% naar 15%. De duur van de opname leek negatief beïnvloed te worden als er ook co-morbide niet-epileptische aanvallen waren. Verder bleek er een niet statistisch significante trend dat CGT de ADL uitkomst verbeterde, Gezien het retrospectieve karakter van deze studie is nader onderzoek naar het effect van deze interventie nodig. Uit het feit dat ze geen duidelijke positief of negatief voorspellende factoren vonden wat betreft uitkomst, concluderen de auteurs dat deze behandeling algemeen is toe te passen bij deze patiëntpopulatie. Zelfs bij langdurige en ernstige klachten kan er een positieve respons zijn.

Dit onderzoek laat zien dat patiënten met een ernstige lang bestaande motorische conversiestoornis significante verbeteringen in functioneren kunnen bereiken door opname op een multidisciplinaire behandelafdeling. Auteurs vinden het tijd voor gecontroleerde interventie trials en nader onderzoek om de kernelementen van een dergelijke behandeling te ontrafelen.

McCormack R, Moriarty J, Mellers JD, Shotbolt P, Pastena R, Landes N et al. Specialist inpatient treatment for severe motor conversion disorder: a retrospective comparative study. JNNP 2014;85:893-898.