Cyberpesten verhoogt de kans op psychosomatische klachten bij tieners
Cyberpesten verhoogt de kans op psychosomatische klachten bij tieners
31 mei 2024Auteur: Maartje van den Berg.
Het socialemediagebruik van jongeren is de laatste jaren vaak een onderwerp van gesprek. Veel mensen vragen zich af of het nadelige effecten heeft, en of het bijdraagt aan de toename van mentale problemen onder jongeren. Bekend is dat slachtoffers van cyberpesten meer kans hebben op het ontwikkelen van mentale problemen. Peprah en andere auteurs hebben onderzocht of cyberpesten ook invloed heeft op psychosomatische klachten bij adolescenten, en in hoeverre dit komt door problematisch socialemediagebruik.
‘Psychosomatische klachten’ worden door de auteurs omschreven als lichamelijke klachten die veroorzaakt of versterkt worden door mentale problemen, zoals spanningen, angst of verdriet. Psychosomatische klachten zijn een vorm zijn van aanhoudende lichamelijke klachten, waarvan we weten dat deze een belangrijke impact kan hebben op de gezondheid en kwaliteit van leven van jongeren.
Voor het onderzoek werden gegevens gebruikt die in 2018 zijn verzameld tijdens het internationale ‘Health Behaviour in School-aged Children onderzoek’. Van 142.298 scholieren tussen 11–16.5 jaar oud werden gegevens verzameld over gezondheid, welzijn en omgeving met behulp van vragenlijsten. De scholieren kwamen uit 35 verschillende landen en vulden de vragenlijsten zelf in.
Psychosomatische klachten werden gescoord middels één vraag over het voorkomen van klachten zoals hoofdpijn, buikpijn, maagklachten, slaapproblemen en duizeligheid gedurende de afgelopen zes maanden. Er werd tevens gevraagd hoe vaak zij slachtoffer waren geweest van cyberpesten de afgelopen twee maanden. Cyberpesten werd omschreven als ‘gemene online berichten, nare opmerkingen plaatsen bij een post of niet-flatteuze foto’s delen zonder toestemming’. Problematisch socialemediagebruik werd geduid als ‘ongecontroleerd, dwangmatig of overmatig gebruik van sociale media’. Het werd gescoord middels de Social Media Disorder Scale, met vragen over symptomen van verslaving.
De resultaten van het onderzoek laten zien dat adolescenten die slachtoffer waren van cyberpesten een 2,4 maal grotere kans hebben om psychosomatische klachten te ervaren ten opzichte van adolescenten die geen cyberpesten hadden meegemaakt. Problematisch socialemediagebruik kan de adolescenten kwetsbaarder maken voor cyberpesten. Daarom werd onderzocht wat het indirecte effect was van problematisch socialemediagebruik op psychosomatische klachten. Adolescenten die cyberpesten hadden meegemaakt en ook voldeden aan problematisch socialemediagebruik scoorden vaker psychosomatisch klachten dan adolescenten die cyberpesten hadden meegemaakt en geen problematisch socialemediagebruik hadden.
Onderzoekers suggereren dat de verhoogde kans op psychosomatische klachten mede verklaard kan worden door andere aspecten gerelateerd aan problematisch socialemediagebruik, zoals onzekerheid, negatief lichaamsbeeld, emotieregulatieproblemen, gebrekkige sociale steun en impulsiviteit.
Een kanttekening is te plaatsen bij het gebruik van de term ‘psychosomatische klachten’. Aangezien de auteurs alleen veelvoorkomende lichamelijke klachten hebben gemeten middels een vragenlijst, kan niet met zekerheid aangenomen worden dat het gaat om klachten veroorzaakt of versterkt door mentale problemen.
Het blijft essentieel dat ouders, en ook professionals in het onderwijs en de zorg, adolescenten beschermen tegen problematisch socialemediagebruik en cyberpesten. Als adolescenten aanhoudende lichamelijke klachten ervaren, is het belangrijk om het gesprek aan te gaan over smartphone gebruik en cyberpestervaringen en samen na te denken over of er een samenhang zou kunnen zijn en de begeleiding die de tiener nodig heeft.